انواع میلگرد
تاریخچه میلگرد
در زمان های دور، سازه های بتنی تقویت نشده بودند. استفاده از میله های بتنی در ساخت و ساز حداقل به قرن ۱۵ میلادی برم گردد. به عنوان مثال در قلعه وینسنس (Vincennes) از ۲۵۰۰ متر میله استفاده شده بود. در نیمه اول قرن هجدهم، از میلگرد برای پیکربندی برج کج نویانسک (Nevyansk ) روسیه، به دستور صنعتگر معروف آکینیفی دمیدف (Akinfiy Demidov ) استفاده شده است. چدن مورد استفاده برای میلگرد هنوز از کیفیت بالایی برخوردار است و هیچ گونه خوردگی و زنگ زدگی ندارد. پیکر برج به وسیله قالب های آهنی که در روی سقف خیمه بسته اند به هم متصل میشود و به وسیله میله های برقی (که برای اولین بار بود) پوشانده شده است. اخیراً این تکنیک ها به وسیله جاساز کردن میله های فولادی در بتن بهبود یافته و با تغییر شکل میله ها منجر به اتصال بهتر آنها شده است. و در نتیجه موجب تولید بتن مسلح در شکل مدرن میشوند.
میلگرد آلیاژ سازی شده
فرآیندهای تولید میلگرد در کشورهای پیشرفته جهان به روشهای مختلف می باشد. در استانداردهای معتبر دنیا برحسب شرایط اقلیمی هر کشور فرآیندهای تولید بطور کاملاً روشن و با لحاظ پارامترهای مختلف تحت کنترل قرار می گیرند :
۱-در کشور ژاپن که از نظر شرایط اقلیمی کشوری زلزله خیز می باشد ، استاندارد ملی آن کشور JIS آنالیز شیمیایی را متناسب با فرآیند تولید (از روش آلیاژی) تعریف می نمایند و هیچگونه اشاره ای به فرآیند تولید از طریق عملیات حرارتی (ترمکس ) ننموده است و به عبارت دیگر مصرف میلگردهای ترمکسی در آن کشور توصیه نمی شود .
۲-در کشورهای اروپائی که از نظر زلزله خیزی در رده کشورهای امن می باشند و نسبت به کشور ژاپن خطر زلزله در آنها بسیار پائین تر می باشد. روش ترمکس ( عملیات حرارتی ) را مدنظر قرار داده و آنالیز شیمیایی را متناسب با فرآیند تولید میلگرد با روش فوق الذکر در نظر گرفته اند.
۳- در استاندارد ملی ایران به شماره ۳۱۳۲ که برگرفته از چندین استاندارد مرجع ( اروپایی EN , DIN, و ژاپن JIS و آمریکاASTM و ISO ) می باشد. هر دو روش فوق الذکر در نظر گرفته شده است ولی بخاطر ضریب امنیت بالای مصرف در بند ۱۳ استاندارد ( نشانه گذاری ) بصراحت تولید کنندگان را موظف به آگاهی دادن به مصرف کننده از لحاظ فرآیند تولید میلگردها نموده است .
آگاهی دادن به مصرف کننده
به این صورت که بایستی بر روی پلاک الصاقی علامت مشخصه ایی دال بر انجام تولید به روش ترمکس حک شود
و مقطع شاخه های این نوع محصول به یک رنگ تعریف شده ایی رنگ آمیزی گردد .
و همچنین در گواهینامه فنی جمله فرآیند تولید بوسیله خنک کاری و برگشت تحت کنترل درج گردد .
با توجه به پیوست الف در استاندارد ملی ایران انجام عملیات جوشکاری بر روی این نوع میلگردها مجاز نمی باشد .
روش آلیاژسازی شده
لازم به ذکر است در روش آلیاژسازی شده ، فولاد مورد نیاز برای تولید میلگرد مورد نظر ، در فرآیند فولادسازی و از طریق اضافه نمودن فروآلیاژها ساخته شده و شمش تولیدی در فرآیند نورد به شکل مورد نظر درمی آید و سپس در محیط آزاد و به مرور خنک می شود . در این حالت میلگرد تولیدی از سطح بیرونی تا مرکز آن دارای خواص مکانیکی و مشخصات شیمیائی یکسان می باشد و در مواقع زلزله و فشار مقاومت یکنواخت و مناسبتری را از خود بروز می دهد . اما برای میلگردهای تولید شده به روش ترمکس اینگونه است که شمش فولادی مورد استفاده دارای کلاس آنالیز شیمیائی پائینتری بوده است و برای رسیدن به مقاومت مورد نیاز مطابق استاندارد ، میلگرد تولیدی را که دارای دمای بالایی می باشد از داخل لوله های آب عبور داده و به یکباره سطح بیرونی خنک می شود .
در این حالت سطح میلگرد تا عمق مشخصی دارای مقاومت بالاتر( مثلاً ۴۰۰ ) می باشد اما مغز میلگرد دارای مقاومت پائینتری ( مثلاً حدود ۳۴۰ ) خواهد داشت از این رو در بکارگیری این نوع میلگرد در سازه های تحت فشار و مناطق زلزله خیز باید احتیاط های لازم را به عمل آورد و در محاسبات آن دقت مضاعف اعمال گردد قیمت تمام شده میلگردهای آلیاژسازی شده بالاتر از ترمکسی می باشد .
استفاده از بتن و سنگ تراشی
بتن ماده ای است که تراکم بسیار قوی دارد اما در کشش نسبتاً ضعیف است. برای جبران این عدم تعادل در بتن، میلگرد را در قالب آن قرار می دهند (برای حمل بارهای کششی) بیشترین مقدار تقویت فولادی به دو تقویت اولیه و ثانویه تقسیم میشود اما کاربردهای کوچک دیگری نیز دارد.
-
تقویت اولیه فولاد که برای تضمین مقاومت مورد نیاز برای سازه به عنوان یک کل برای حمایت از طراحی بارها اشاره دارد.
-
تقویت ثانویه که به عنوان توزیع یا تقویت حرارتی شناخته شده است که در دوام و زیبایی محصول کاربرد دارد که به وسیله ارائه مقاومت موضعی کافی برای محدود کردن ترک خوردگی و مقاومت در برابر تنش های ناشی از تغییرات دما و انقباض شناخته میشود.
-
میلگرد همچنین برای دادن مقاومت به بارهای متمرکز کاربرد دارد به این صورت که برای گسترش یک بار از طریق یک منطقه وسیعتر، مقاومت موضعی کافی و همچنین سفتی ارائه می دهد.
-
همچنین ممکن است میلگرد برای نگه داشتن دیگر میله های فولادی در موقعیت درست خودشان کاربرد داشته باشد.
-
میله های گره دار فولادی خارجی میتوانند سنگ تراشی بناء را تقویت کرده و فشار لازم را به آنها تحمیل کنند مانند تصاویر گرافیکی برج نویانسک و یا ساختارهای باستانی در روم و واتیکان.
سازه های سنگ تراشی
سازه های سنگ تراشی و ملات آنها خواصی شبیه بتن دارن و همچنین توانایی محدودی در حمل بارهای کششی از خود نشان می دهند برخی از واحدهای سنگ تراشی استاندارد مانند بلوک و آجر، به جای میلگرد حفره هایی دارند که از این حفره ها برای نگه داشتن دوغاب استفاده میشود. این ترکیب به عنوان یک تقویت کننده برای سنگ تراشی شناخته شده است.
مادامی که فولاد و بتن ضرایبی مشابه انبساط حرارتی دارند، هر گونه ماده ای با استحکام کششی مناسب، جهت تقویت بتن، میتواند مورد استفاده قرار گیرد (فیبرهای سنگی و شیشه ای نیز رایج است). عضو ساختاری بتن با فولادی (که حداقل فشار را در طی یک انسباط از دو ماده به هم پیوسته که در اثر تغییرات دمایی به وجود آمده را تحمل کرده) تقویت میشود.
ویژگی های فیزیکی میلگرد
فولاد دارای ضریب انبساط حرارتی نزدیک به مساوی با بتن مدرن است. اگر این گونه نبود مشکلاتی در رابطه با تنش طولی و عمودی در دماهای متفاوت به وجود م آمد. اگرچه میلگرد دارای دنده ای است که به طور مکانیکی به بتن متصل شده است. میتواند از بتن تحت فشار بالا، به طرف بیرون کشیده شود، این اتفاقی است که اغلب به همراه فروریختگی در مقیاس بزرگ در ساختار رخ م دهد.
برای جلوگیری از چنین اتفاقی، میلگرد به صورت عمقی در اعضای سازه مجاور تعبیه میشود (۴۰ تا ۶۰ برابر قطر) و یا میتوان به وسیله خم کردن و قلاب نمودن آن در انتها در سراسر بتن و دیگر میلگردها از این رویداد جلوگیری کرد. در روش اول، نیروی اصطکاک جهت قفل کردن میله به محل تعبیه شده افزایش میابد در حالی که در روش دوم از نیروی فشار بالای بتن استفاده میشود.
جنس میلگرد
به طور معمول، میلگرد از فولاد آبدیده ناتمام ساخته میشود و نسبت به زنگ زدن حساس است. به طور کلی پوشش بتن قادر به ارائه دادن ارزش PH بالاتر از ۱۲ برای جلوگیری از واکنش زنگ زدگی میباشد. پوشش کمی بیشتر بتن میتواند از طریق بیکربنات شدن در سطح و یا با نفوذ نمک محافظت شود. پوشش خیلی بیشتر بتن میتواند سبب ترک های عریضی شود که همچنین سبب سازش با گارد موضعی میشود. در نتیجه زنگ زدن در حجم بزرگتری از فولاد که در ترکیبات آن موجود است؛ رخ می دهد و سبب چندین تنش داخلی در اطراف بتن شده، منجر به ترک، ورقه ورقه شدن و در نهایت شکست ساختاری میشود.
این پدیده به عنوان سرقت اکسید شناخته شده است. این یک مشکل خاص است که در آن بتن در معرض آب نمک قرار م گیرد. مانند نمکی که در زمستان بر روی جاده پاشیده میشود؛ و یا استفاده از آن در برنامه های کاربردی دریایی. بدون وجود پوشش، مقاومت در برابر خوردگی مقادیر کم کروم/ کربن (یک میلیونیوم مرکب)، پوشش اپوکسی، میلگردهای فولادی یا گالوانیزه ممکن است در این شرایط با مصرف اولیه بیشتر کاربرد داشته باشند . اما به طور قابل توجهی مقدار این مصرف از عمر پروژه کمتر است.
مراقبت ها
مراقبت های بیشتر در طول حمل و نقل، ساخت، بررسی، نصب و فرایند بتن سازی در حالی که با میلگرد با پوشش اپوکسی کار میشود، خطر خوردگی میلگردها را در طولانی مدت کاهش خواهد داد. حتی میله های آسیب دیده عملکرد بهتری نسبت به میله های تقویت شده بدون پوشش از خود نشان داده اند. هر چند که موضوعاتی در رابطه با اتصالات پوشش اپوکسی و خوردگی تحت پوشش اپوکسی گزارش شده است.
این میله ها در بیش از ۷۰۰۰۰ پل در ایالات متحده آمریکا به کار رفته شده است. میلگردهای پلیمری که با الیاف فیبری تقویت شده ، در محیط هایی که از خورندگی بالایی برخوردارند استفاده میشود. این میلگردها در اشکال مختلفی استفاده میشوند: مانند میله های مارپیچی که برای استحکام ستون ها استفاده میشود، میله های مشترک و میلگردهای به کار برده شده برای مشبک کردن.
بیشترین میلگردهای تجاری در دسترس از فیبرهای شیشه ای یک سویه ساخته شده از رزین ترموست، هستند. تقویت و استحکام فولاد میتواند با ضرباتی مانند زمین لرزه ها جابجا شود و در نتیجه منجر به شکست ساختاری شود. به عنوان مثال میتوان به ریزش پل بتونی خیابان سایپرس (Cypress) در اوکلند و زمین لرزه لوما پریتا که در سال ۱۹۸۹ در کالیفرنیا رخ داد و موجب مرگ ۴۲ نفر شد؛ اشاره کرد. تکان هایی که در اثر زمین لرزه ایجاد میشود موجب جدا شدن میلگردها از بتن و خم شدن آنها میشود. با به روز رسانی طراحی ساختمان از جمله به کار بردن میلگردهای جانبی بیشتر، میتواند موجب کاهش خرابی های ناشی از زلزله شود.
درجات میلگرد
میلگرد دارای درجات و مشخصاتی است که در قدرت عملکرد، استحکام کششی، ترکیب شیمیایی و درصد کشیدگی متفاوت هستند. در ایالات متحده تعیین درجه معادل است با حداقل قدرت عملکرد میله در ksi (1000psi) . برای مثال میلگرد درجه ۶۰ دارای حداقل قدرت عملکرد ksi 60 می باشد. معمولاً میلگرد در درجات ۴۰، ۶۰ و ۷۵ ساخته میشود. در کشورهایی که از سیستم متریک استفاده م کنند، تعیین درجه قدرت عملکرد بر حسب مگاپاسکال (MPa) است. برای مثال درجه ۴۰۰ که معادل است با درجه ۶۰ ایالات متحده.