لوله داربستی چیست، مطمئنا همه شما با این نام آشنا هستید اما در مورد مشخصات، انواع و فرایند تولید لوله داربستی اطلاع چندانی ندارید. لوله داربستی یکی از ابزارهای مهم برای ایجاد داربست‌های موقت و ایمن، از جنس فولاد است که به دلیل استحکام بالا و قابلیت تحمل وزن، بستری مطمئن برای کارگران در پروژه‌های ساختمانی، به‌ویژه در ارتفاعات را فراهم می‌کند. استفاده از لوله داربستی علاوه بر تأمین ایمنی، نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و تسهیل انجام فعالیت‌های پیچیده ساختمانی دارد. انتخاب صحیح و استاندارد این ابزار می‌تواند اجرای پروژه‌ها را بهبود بخشد و کارایی کلی را ارتقا دهد. به همین دلیل، لوله داربستی به‌عنوان یکی از اجزای اساسی ساخت‌وساز شناخته می‌شود.
معرفی و مشخصات لوله داربستی
لوله‌های داربستی سازه‌های فلزی موقتی هستند که برای دسترسی به نقاط دشوار ساختمان در مراحل مختلف ساخت‌وساز به کار می‌روند. این سازه‌ها از لوله‌های فلزی با طول‌های استاندارد ۳ متر تا ۶ متر ساخته می‌شوند. همچنین برای تحمل وزن‌های مختلف طراحی شده است. سایز استاندارد این لوله‌ها دارای قطر خارجی ۴۸.۳ میلی‌متر، ضخامت دیواره ۳.۲ میلی‌متر و طول ۶ متر است.
داربست با اتصال لوله‌های داربستی به یکدیگر بسته می شود که برای این منظور از بست‌های مخصوص استفاده می‌گردد. این لوله‌ها در حقیقت نوعی لوله صنعتی هستند که برای انتقال سیالات طراحی نشده‌اند؛ به همین دلیل نیازی به آزمایش‌های مرتبط با انتقال آب یا گاز ندارند.
لوله داربستی کاربردهای متنوعی در صنایع مختلف دارد. متداول‌ترین سایز این لوله با عنوان “نمره ۵” یا قطر ۱/۲ ۱ اینچ شناخته می‌شود. همچنین، ضخامت‌های رایج این لوله در صنعت، ۲ و ۲.۵ میلی‌متر هستند که بسته به نیاز پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرند. با تمام این تفاسیر می توان گفت لوله داربستی یکی از ارکان اصلی در ساخت و ساز به حساب می آید.
فرایند تولید لوله داربستی
در ادامه مقاله لوله داربستی چیست به فرآیند تولید لوله‌های داربست میپردازیم که شامل مراحل مختلف و دقیقی است که به تولید لوله‌هایی با ویژگی‌های خاص و مقاوم منجر می‌شود:
- آماده‌سازی مواد اولیه: همانطور که از نام این مرحله پیداست، آماده سازی های اولیه انجام می شود. به این ترتیب که ورق‌های سیاه ST37 به عرض مناسب برش داده شده و تمیز می‌شوند تا برای مراحل بعدی آماده شوند.
- شکل‌دهی: ورق‌ها توسط دستگاه‌های غلتک شکل داده می‌شوند. غلتک میانی شکل U را به ورق می‌دهد، در حالی که غلتک‌های کناری لبه‌ها را به داخل خم می‌کنند تا شکل O ایجاد شود.
- جوشکاری: در این مرحله، جوشکاری مقاومتی (ERW) برای اتصال لبه‌های ورق‌ها و افزایش استحکام درزها استفاده می‌شود. با اعمال جریان الکتریکی، فلز گرم می‌شود و به حالت خمیری تبدیل می‌شود تا لبه‌ها به هم جوش داده شوند.
- برش و پایان دادن: پس از جوشکاری، لوله‌ها به طول‌های مشخص برش داده می‌شوند و روی بسترهای خنک‌کننده قرار می‌گیرند تا خنک شوند و برای مراحل بعدی آماده شوند.
جنس لوله داربستی
لوله‌های داربستی به سه دسته اصلی فولادی، گالوانیزه و آلومینیومی تقسیم می‌شوند که هر یک کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
- لوله‌های فولادی از ورق سیاه ساخته می‌شوند و به دلیل مقاومت بالا در برابر سایش و خوردگی، گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژه‌های سنگین هستند.
- لوله‌های گالوانیزه با پوشش روی، در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی مقاوم بوده و برای پروژه‌های بلندمدت و محیط‌های بیرونی مناسب‌اند.
- لوله‌های آلومینیومی به دلیل وزن سبک و سهولت جابه‌جایی، در پروژه‌های موقت و سریع استفاده می‌شوند، اما به علت هزینه بالاتر و مقاومت کمتر در برابر فشار، کاربرد محدودتری دارند.
انواع لوله داربستی
- داربست مثلثی
این داربست از فریم‌های مثلثی تشکیل شده که به‌صورت نر و ماده به هم متصل می‌شوند. این فریم‌ها در ارتفاع‌های ۰.۵، ۰.۷۵ و ۱ متری تولید شده و عرض استاندارد آن‌ها ۱۲۰ سانتی‌متر است. داربست مثلثی به‌دلیل نصب و باز کردن آسان، نیازی به تخصص ندارد و کاربردی و سریع است.
- داربست چکشی ستاره‌ای
این نوع داربست از پایه‌های قائم و مهارهای افقی تشکیل شده که با ضربه چکش به‌راحتی سوار می‌شوند. قابلیت تنظیم ارتفاع با استفاده از سرجک‌ها و پایه‌جک‌های قابل رگلاژ، این نوع داربست را برای ارتفاعات و اختلاف تراز مناسب می‌کند. نصب سریع و آسان از مزایای اصلی آن است.
- داربست چکشی کاسه‌ای
این لوله داربستی مشابه داربست چکشی ستاره‌ای، اما با طراحی متفاوت است. این داربست نیز از پایه‌های قائم با طول‌های متنوع (۰.۶ تا ۳ متر) و مهارهای افقی تشکیل شده و امکان تنظیم ارتفاع را دارد.
- داربست معلق
این نوع داربست زمانی استفاده می‌شود که امکان نصب داربست روی زمین وجود ندارد. داربست معلق روی دیوار نما یا به‌صورت سکویی که از ساختمان بیرون زده، نصب می‌شود و به همین دلیل به آن سکوی پیش‌آمده نیز می‌گویند.
- داربست پایه‌دار
داربست پایه‌دار مناسب برای نصب سریع و آسان در ارتفاعات محدود است. این داربست سبک بوده و امکان استفاده تا سه ردیف ارتفاع را دارد. به دلیل نصب ساده، برای جابه‌جایی باید از نردبان استفاده کرد و از ثبات پایه‌ها اطمینان حاصل شود.
اجزای تشکیل دهنده لوله داربستی چیست؟
داربست‌ها از دو قسمت تشکیل می‌شوند: لوله و بست داربست. با توجه به نوع داربست انتخاب شده و کاربرد آن، این اجزا انتخاب و نصب می‌شوند. در ادامه، به معرفی این اجزا و سایر بخش‌های مکمل داربست پرداخته شده است:
بست داربست
بست‌ها لوله‌های داربستی را به تکیه‌گاه داربست اتصال می دهند. انواع بست‌های مورد استفاده شامل:
- بست تک پیچ و دو پیچ: این بست ها منجر به اتصال محکم لوله‌ها می شوند.
- میله شکافدار اتصال: باعث زیاد شدن طول لوله‌ها می شود.
- بست لوله‌های افقی: برای اتصال دو لوله افقی با زاویه ۹۰ درجه به کار می رود.
سایر اجزای داربست
در کنار مواردی که توضیح داده شد، اجزای دیگری نیز در نصب و بهره‌برداری از داربست‌ها نقش دارند که هر یک وظیفه خاصی را بر عهده دارند. این اجزا شامل موارد زیر هستند:
- پایه قابل تنظیم: این قطعه به انتهای داخلی لوله متصل می‌شود و موجب تنظیم ارتفاع پایه‌های داربست می شود.
- صفحه زیر ستون: صفحه ای مربعی که در زیر ستون‌های داربست قرار می‌گیرد و بار را به صورت یکنواخت روی تکیه‌گاه توزیع می کند.
- نردبان: برای دسترسی به بخش‌های بالایی داربست از نردبان آلومینیومی استفاده می‌شود. طول استاندارد این نردبان ۶ متر است و باید با زاویه ۷۵ درجه نصب گردد.
- جک داربست: قطعه‌ای که برای ثابت نگه‌داشتن سکوی داربست به نقاط مشخصی از محل سازه استفاده می‌شود.
- چرخ داربست متحرک: این چرخ‌ها برای ایجاد امکان حرکت در داربست‌های متحرک استفاده می‌شوند و جابه‌جایی را آسان می‌کنند.
- سیم مخصوص داربست: از جنس گالوانیزه ساخته شده و برای محکم بستن تخته‌های داربستی به لوله‌ها به‌کار می‌رود.
- بالابر: برای انتقال تجهیزات و مصالح به بخش‌های بالایی داربست استفاده می‌شود و فرآیند ساخت‌وساز را تسهیل می‌کند.
- کفشک پایه: از چوب ساخته شده و در زیر کفشک‌های فلزی در سطوح ناهموار قرار می‌گیرد. ابعاد آن معمولاً ۶۰ سانتی‌متر طول، ۲۲.۵ تا ۲۵ سانتی‌متر عرض و ۳.۸ تا ۶.۳ سانتی‌متر ضخامت دارد.
- کفشک فلزی: این کفشک از فلز ساخته شده و در انتهای لوله داربست بر روی کفشک پایه قرار می‌گیرد.
- تخته داربست: در دو نوع فلزی و چوبی موجود است و به‌عنوان سکوی کار روی داربست نصب می‌شود. تخته‌ها معمولاً با طول‌های ۴ و ۶ متر و ضخامت ۳.۸ تا ۶.۳ سانتی‌متر تولید می‌شوند.
- مغزی: این قطعه برای اتصال محکم دو لوله داربستی به یکدیگر استفاده می‌شود.
- کاور (روپوش): برای پوشاندن بخش بیرونی محل اتصال دو سر لوله‌های داربستی و ایجاد ظاهری ایمن‌تر به‌کار می‌رود.
کارخانه های تولیدکننده لوله داربست - گروه صنعتی سپاهان: تأسیس در سال ۱۳۵۲، واقع در جاده اصفهان- نایین، با ظرفیت سالانه ۴۲۰,۰۰۰ تن و تولید لوله داربستی تا ضخامت ۴ میلی‌متر.
- تعاونی فولاد علویجه: نزدیک فولاد مبارکه اصفهان، تولید لوله داربستی با کیفیت بالا از ورق سیاه فولاد مبارکه، با ظرفیت سالانه ۲۰۰,۰۰۰ تن.
- صنایع فولاد هیربد زرندیه: تأسیس در سال ۱۳۸۸، واقع در شهرک صنعتی مأمونیه (جاده تهران- ساوه)، با ظرفیت تولید سالانه ۲۰۰,۰۰۰ تن لوله داربست.
- شرکت جهان پروفیل پارس: تأسیس در سال ۱۳۶۱، واقع در اتوبان تهران- ساوه، تولیدکننده سالانه ۴۷۶,۰۰۰ تن لوله داربست سبک، متوسط و سنگین.
- گروه صنعتی تهران شرق: تأسیس در سال ۱۳۸۰، دارای دو کارخانه در شهرک‌های صنعتی خاتون‌آباد و عباس‌آباد، با ظرفیت تولید سالانه ۷۰۰,۰۰۰ تن انواع لوله داربستی.
سخن آخر
در این مقاله دریافتیم که لوله داربستی چیست و با فرایند تولید، جنس و انواع و اجزای آن آشنا شدیم، لوله داربستی یکی از انواع لوله‌های فولادی است که از ورق نورد گرم (ورق سیاه) با طول ۶ متر تولید می‌شود. این لوله‌ها به عنوان پایه اصلی سازه‌های داربستی استفاده می‌شوند و با بست‌های مختلف تک پیچ و دو پیچ به هم متصل می‌شوند. بست‌ها و لوله‌های داربست در دو نوع سنگین و سبک تولید می‌شوند که بسته به نوع نیاز و شرایط پروژه انتخاب می‌شوند.
سوالات متداول
مزایای لوله داربستی چیست؟
لوله داربستی به دلیل مقاومت بالا، تحمل وزن‌های زیاد، نصب آسان و قیمت مقرون به‌صرفه، ابزار مناسبی برای پروژه‌های مختلف صنعتی است. همچنین قابلیت استفاده مجدد آن باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود.
کاربردهای لوله داربستی چیست؟
لوله داربستی به دلیل استحکام و قابلیت نصب آسان، در صنایع مختلفی مانند ساخت و ساز، نفت و گاز، کشتی‌سازی، هوافضا و نقاشی صنعتی کاربرد دارند.
چرا برای ساخت سازه های موقت از لوله داربستی استفاده می شود؟
لوله‌های داربستی به دلیل قیمت مقرون به صرفه، مقاومت بالا و عمر مفید طولانی، گزینه‌ای ایده‌آل برای سازه‌های موقت هستند. علاوه بر این، مقاومت آن‌ها در برابر عوامل محیطی باعث می‌شود که در شرایط مختلف جوی آسیب نبینند.