پروفیل نامی آشنا در صنعت فولاد که در پروژه‌های مختلف صنعتی و ساختمانی به کار می رود. این محصول به دلیل استحکام، دوام و قابلیت‌های متنوع، جایگاه ویژه‌ای در پروژه‌های ساخت‌وساز دارد. پروفیل‌ها در دو دسته کلی صنعتی و ساختمانی تولید می‌شوند و کاربردهای متعددی مانند ساخت درب و پنجره، اسکلت‌های فلزی، قوطی‌سازی و پایه‌های سازه‌ای دارند. در اصطلاح فنی، پروفیل به تمام مصالح ساختمانی مانند میلگرد و تیرآهن گفته می‌شود، اما در بازار به مقاطع فولادی توخالی اطلاق می‌گردد که از شکل‌دهی ورق‌های فولادی تولید شده‌اند. تنوع در ابعاد، ضخامت و جنس پروفیل‌ها امکان استفاده از آنها را در شرایط مختلف فراهم می‌سازد و نقش مهمی در ایجاد سازه‌های مستحکم ایفا می‌کند.
دسته بندی انواع پروفیل موجود در بازار
پروفیل‌ها بر اساس ویژگی‌هایی مانند روش تولید، شکل ظاهری (باز یا بسته)، وزن (سبک یا سنگین)، نوع کاربری (صنعتی یا ساختمانی) و ابعاد به دسته‌بندی‌های متعددی تقسیم می‌شوند. این تفاوت‌ها در مشخصات و ویژگی‌ها، کاربردهای متنوعی را برای هر نوع پروفیل ایجاد کرده است.
به عنوان مثال، پروفیل‌های ساختمانی بیشتر در اسکلت‌بندی و سازه‌های عمرانی استفاده می‌شوند، در حالی که پروفیل‌های صنعتی در تولید قطعات ماشین‌آلات و تجهیزات به کار می‌روند. اگر علاقه‌مند به شناخت انواع پروفیل و ویژگی‌های آن هستید، تا پایان این مقاله از آهن یک با ما همراه باشید.
انواع پروفیل مصالح ساختمانی هستند که از مواد مختلف تولید می شوند و شکل و اندازه های متفاوتی دارند. این مواد در بخش های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. انواع پروفیل بر اساس نوع ماده ای که از آن تولید می شود طبقه بندی می شوند. این نوع پروفیل به دلیل خواص و مناطق کاربری متفاوت آنها ترجیح داده می شود. بیایید نگاهی به انواع پروفایل بیاندازیم!
انواع پروفیل از لحاظ روش ساخت
- روش نورد گرم
در این روش، فرآیند نورد در دماهای بالا انجام می‌شود، به‌طوری‌که پروفیل‌ها باید دمایی بالغ بر ۱۷۰۰ درجه فارنهایت را تحمل کنند تا شکل و ابعاد صحیحی به خود بگیرند. پروفیل‌های نورد گرم به دلیل تحمل دمای بالا، لایه اکسیدی روی سطح خود دارند که به مقاومت آنها در برابر خوردگی کمک می‌کند.
سطح این پروفیل‌ها معمولاً خشن است و برای تولید انواع پروفیل‌های ساختمانی مانند میلگرد، تیرآهن، تسمه، لوله و سپری استفاده می‌شود.
- روش نورد سرد
در روش نورد سرد، ورق‌های فولادی توسط دستگاه‌های مخصوص با استفاده از پرس و خم کردن به شکل پروفیل مورد نظر درمی‌آیند. این پروفیل‌ها از استحکام بیشتری برخوردار هستند و سطحی صاف و صیقلی دارند.
به رغم این ویژگی‌ها، تنوع ابعاد پروفیل‌های نورد سرد کمتر از پروفیل‌های نورد گرم است که یک محدودیت محسوب می‌شود. پروفیل‌های نورد سرد بیشتر در کارهای سبک ساختمانی مانند ساخت تیرهای تکیه‌گاهی، ناودانی‌ها و سقف کاذب استفاده می‌شوند.
- روش مرکب
این روش ترکیبی از دو روش نورد گرم و سرد است. پروفیل‌های تولید شده با روش مرکب، مقاومتی میان مقاومت بالا در نورد گرم و مقاومت کم در نورد سرد دارند. از این پروفیل‌ها در بخش‌های خاصی از ساختمان و پروژه‌هایی که نیاز به مقاومت متوسط دارند، استفاده می‌شود.
انواع پروفیل از لحاظ کاربرد
در ادامه قصد داریم انواع پروفیل را برای شما توضیح دهیم.
پروفیل صنعتی
پروفیل صنعتی به مقاطعی گفته می‌شود که در صنایع سنگین مانند نظامی، خودروسازی و تولید ماشین‌آلات کاربرد دارند. این نوع پروفیل‌ها به دلیل ابعاد بزرگ‌تر و ضخامت بالاتر، برای تحمل فشارهای زیاد طراحی شده‌اند و از ورق‌هایی با ضخامت بالا تولید می‌شوند.
در اصطلاح عامیانه، این مقاطع به عنوان پروفیل ستونی نیز شناخته می‌شوند. استحکام بالا و مقاومت زیاد از ویژگی‌های اصلی پروفیل‌های صنعتی است که آنها را برای استفاده در سازه‌ها و تجهیزات سنگین ایده‌آل می‌کند.
پروفیل ساختمانی
پروفیل ساختمانی برای استفاده در ساخت‌وساز طراحی شده‌اند. این محصولات در اجزای مختلف سازه‌ها از جمله ستون‌ها، تیرها، پله‌ها و سایر قسمت‌های ساختمان به کار می‌روند. کاربرد گسترده آنها در تمامی پروژه‌های عمرانی باعث شهرت بالای این محصولات شده است، به طوری که حتی افراد غیرمتخصص نیز با آنها آشنایی دارند.
انواع پروفیل از لحاظ شکل ظاهری
پروفیل‌ها بر اساس شکل ظاهری به دو دسته کلی باز و بسته تقسیم‌بندی می‌شوند. این دسته‌بندی، بر اساس نوع کاربرد و نیازهای ساخت‌وساز انجام می‌گیرد. در ادامه، به معرفی انواع مهم پروفیل‌ها بر اساس شکل ظاهری می‌پردازیم:
انواع پروفیل باز
این نوع پروفیل‌ها دارای سطح مقطعی باز هستند و در صنایع مختلف به‌ویژه ساختمان‌سازی کاربرد دارند:
- پروفیل Z: سطح مقطع این نوع شبیه حرف Z انگلیسی است و در ساخت سقف‌های شیروانی و سازه‌های صنعتی کاربرد دارد.
- پروفیل U: در دو نوع ساده و مشبک تولید می‌شود. نوع ساده در ساختمان‌های پیش‌ساخته و نوع مشبک برای قفسه‌ها و سازه‌های سبک فولادی به کار می‌رود.
- پروفیل T (سپری): با سطح مقطع شبیه به حرف T، در ساخت خرپاها و اتصالات سازه‌ای استفاده می‌شود.
- پروفیل H (تیرآهن): سطح مقطع این پروفیل شبیه به حرف H است و به دلیل داشتن بال‌های پهن، در پروژه‌های ساختمانی به‌عنوان تیرآهن بال‌پهن یا هاش استفاده می‌شود.
- پروفیل L (نبشی): دارای سطح مقطعی شبیه به حرف L بوده و برای اتصال قطعات سازه‌ای یا پوشش گوشه‌ها کاربرد دارد.
انواع پروفیل بسته
این نوع پروفیل‌ها دارای سطح مقطعی بسته هستند و استحکام بالایی دارند:
- قوطی مربعی: سطح مقطع آن مربع است و در ابعاد مختلف مانند ۲۰×۲۰، ۳۰×۳۰ یا ۵۰×۵۰ میلی‌متر تولید می‌شود. این نوع بیشتر در ساخت آلاچیق، نرده‌ها و سازه‌های تزئینی به کار می‌رود.
- قوطی مستطیلی: با سطح مقطعی مستطیلی، در ابعاد متنوعی مانند ۱۰×۲۰، ۲۰×۵۰ یا ۳۰×۵۰ میلی‌متر تولید شده و در ساخت درب و پنجره و صنایع دکوراتیو کاربرد دارد.
- پروفیل HSS: پروفیل با مقطع HSS که به روش نورد سرد تولید می‌شود، به دلیل مقاومت بالا و طراحی خاص خود، در ساخت استادیوم‌ها، پل‌ها، فروشگاه‌ها و خانه‌های مسکونی کاربرد فراوانی دارد.
- پروفیل کلافی: این پروفیل‌ها با روش نورد گرم در ضخامت‌های ۰.۹ تا ۲.۵ میلی‌متر و طول ۶ متر تولید شده و عمدتاً در ساخت درب و پنجره کاربرد دارند.
انواع پروفیل از لحاظ جنس و وزن
پروفیل‌ها بر اساس جنس و وزن به دسته های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند.
پروفیل سبک
این پروفیل‌ها از ورق روغنی در فرآیند نورد سرد تولید می‌شوند و به دلیل ضخامت کم، به‌راحتی فرم می‌گیرند. ضخامت این پروفیل‌ها معمولاً بین ۰.۵ تا ۱.۵ میلی‌متر است و در تولید لوازم خانگی، لوله اگزوز، بدنه خودرو، پایه تخت و مبل کاربرد دارند.
پروفیل سنگین
پروفیل سنگین با ورق سیاه و در ضخامت‌های ۶ میلی‌متر به بالا تولید می‌شود. به دلیل استحکام و ضخامت بالا، در ساخت سازه‌های بزرگ مانند پل، تابلوهای تبلیغاتی، تجهیزات نظامی و سازه‌های صنعتی استفاده می‌شود.
پروفیل آلومینیومی
پروفیل‌های آلومینیومی ظاهری زیبا و روشن دارند و مناسب برای درب و پنجره‌هایی هستند که به جلوه بصری اهمیت می‌دهند. وزن کم، مقاومت در برابر خوردگی و خاصیت عایق انرژی از مزایای این نوع پروفیل است. همچنین قیمت مناسبی نسبت به کیفیت خود دارد.
پروفیل استنلس استیل
این نوع پروفیل با گریدهای ۲۰۰، ۳۰۰ و ۴۰۰ تولید می‌شود و دارای خاصیت ضدزنگ و مقاومت بالا است. به دلیل مقاومت در برابر رطوبت، در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و هر مکانی که احتمال زنگ‌زدگی وجود دارد، استفاده می‌شود. ضخامت این پروفیل از ۱ میلی‌متر به بالا است.
پروفیل کامپوزیتی
این پروفیل‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و زلزله، مناسب استفاده در مناطق زلزله‌خیز هستند. ویژگی اصلی این پروفیل‌ها وزن سبک و استحکام بالای آن‌هاست.
پروفیل گالوانیزه
این نوع پروفیل با پوشش روی (گالوانیزه) تولید می‌شود که باعث افزایش استحکام و مقاومت در برابر خوردگی می‌شود. پروفیل گالوانیزه بیشتر در قسمت‌های بیرونی ساختمان مانند چهارچوب درب و پنجره به کار می‌رود، اما به دلیل قیمت بالا، در برخی موارد از پروفیل آلومینیومی به جای آن استفاده می‌شود.
انواع پروفیل از لحاظ ابعاد
قوطی ۲×۲
این نوع پروفیل با مقطع مربع شکل، یکی از پرفروش‌ترین محصولات در بازار است. قوطی ۲×۲ در شاخه‌های ۶ و ۱۲ متری عرضه شده و در پروژه‌های صنعتی و ساختمانی کاربرد فراوان دارد. وزن کم و سبکی این محصول باعث شده است تا قیمت مناسب‌تری نسبت به سایر ابعاد داشته باشد. از این رو، مقرون‌به‌صرفه بودن یکی از دلایل محبوبیت بالای قوطی ۲×۲ است.
قوطی ۴×۴
قوطی ۴×۴ نیز از دیگر انواع پروفیل‌های مربع شکل است که در ضخامت‌ها و طول‌های متنوع تولید می‌شود. این محصول به دلیل ابعاد کوچک‌تر، بیشتر در ساخت سازه‌ها و به عنوان پروفیل درب و پنجره کاربرد دارد. قیمت مناسب و کاربرد گسترده آن، از جمله عواملی هستند که باعث فروش بالای این پروفیل شده است.
قوطی ۴×۸
قوطی ۴×۸ در دسته پروفیل‌های مستطیل شکل قرار دارد و در ضخامت‌های مختلف تولید می‌شود. این نوع پروفیل نسبت به سایزهای ۲×۲ و ۴×۴ وزن بیشتری داشته و به همین دلیل از قیمت بالاتری برخوردار است. قوطی ۴×۸ معمولاً در صنایع بزرگ و ساخت سازه‌های مقاوم به کار می‌رود.
سخن آخر
در این مقاله با انواع پروفیل و ویژگی‌های آن آشنا شدیم و دریافتیم که هر نوع پروفیل بسته به مواد اولیه، روش تولید و کاربردهای خاص خود، ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. انتخاب پروفیل مناسب می‌تواند تاثیر زیادی بر کیفیت و کارایی سازه‌ها داشته باشد، از این‌رو توجه به جزئیات هر کدام از انواع پروفیل‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سوالات متداول
معیارهای تقسیم بندی انواع پروفیل کدامند؟
مهم‌ترین معیارهای تقسیم‌بندی انواع پروفیل قوطی شامل شکل ظاهری، وزن، کاربرد و متریال مورد استفاده در آن است.
عوامل موثر بر قیمت پروفیل چیست؟
از عوامل موثر بر قیمت پروفیل می‌توان به ابعاد مقطع، قیمت مواد اولیه (ورق)، جنس پروفیل، روش ساخت، عرضه و تقاضا و نوسانات نرخ ارز اشاره کرد.
کاربرد پروفیل در حوزه ساختمان سازی چیست؟
برخی از اصلی‌ترین کاربردهای پروفیل قوطی شامل ساخت درب و پنجره‌های آلومینیومی، نرده‌های فلزی، ستون‌های اسکلت فلزی ساختمان‌ها و پوشش سقف سوله‌ها و سالن‌های ورزشی است. همچنین در ساخت کرکره برقی، ناودانی‌های کوچک و نرده‌های فلزی راه‌پله‌ها نیز کاربرد دارد.