در حالت کلی بر اساس شیوهٔ ساخت و نیز شکل ظاهری، کلیهٔ لوله های تولید شده را در دو دسته تقسیم بندی می نمایند. این دو گروه، تولید لوله ها به فرم لوله درزدار و لوله بدون درز (که به نام لوله مانیسمان) شناخته می شود، می باشد. همان طور که از نام این لوله ها پیداست، تفاوت آن ها در وجود یا عدم وجود درز جوش ناشی از شیوهٔ ساخت این لوله ها می باشد.
در لوله های درزدار چون از ورق برای ساخت لوله استفاده می شود، دو سر ورق به هم با کمک جوشکاری متصل شده و به این صورت یک درز بر روی ساختار لوله پدید خواهد آمد. در حالی که لوله های بدون درز که در مقاله ای به صورت جداگانه آن را بررسی نموده ایم. از شمش فلزی به دست می آید و ساختاری یکپارچه و بدون درز خواهد داشت.
در این مقاله، قصد داریم تا لوله های درزدار که در زبان انگلیسی با نام لوله های welded pipe شناخته می شوند را بررسی کنیم.
فرایند تولید لوله درزدار
همان طور که در بخش مقدمه، شرح دادیم، لوله های درزدار را از ورق های فلزی تولید می کنند. البته فلزی که برای این منظور استفاده می شود، اغلب فلز فولاد و آلیاژهای آن نظیر استیل خواهد بود. تولید و ساخت لوله از ورق فلزی، مشابه با لوله کردن یک کاغذ خواهد بود.
یعنی اگر دو لبهٔ آن را به هم بچسبانیم، یک سطح مقطع استوانه ای و توخالی خواهیم داشت که همان لوله نامیده می شود. برای چسباندن دو لبهٔ ورق های فلزی، از جوشکاری استفاده خواهد شد. به دلیل استفاده از جوشکاری در روند ساخت این نوع از لوله ها، نام جوشی نیز به آن اطلاق می شود.
نوع جوشکاری یکی از مسائل مهم در تولید و ساخت انواع لوله های درزدار خواهد بود. معمولا برای این منظور از جوشکاری های الکتریکی و یا جوشکاری های با فرکانس بالا، استفاده خواهد شد. در بین دو مدل جوشکاری ذکر شده، جوشکاری با فرکانس بالا، روشی است که کیفیت بالاتری دارد.
لوله های درزدار پس از تولید، از یک سری مراحل تست و آزمایش باید عبور کنند. در صورتی که عملکرد آن ها تأیید شود، این لوله ها مجاز به استفاده هستند.
بررسی کاربرد لوله درزدار
همان طور که می دانید، لوله ها مقاطعی استوانه ای شکل و توخالی هستند. انواع مختلف لوله برای کاربردهای گوناگون نظیر انتقال سیالات، ساخت سازه هایی مانند داربست و گلخانه و … ساخته می شوند. اما اغلب لوله ها را به عنوان مسیری می شناسیم که از طریق آن بتوان آب یا گاز (سیالات) را جابه جا کرد.
در این حالت، بر این اساس که ماهیت سیالات چگونه باشد، لوله ها را در انواع مختلفی می سازند. به عنوان مثال چنان چه قرار به انتقال یک مایع با ماهیت اسیدی از طریق لوله ها باشد، بایستی لوله های مقاوم در برابر اسید را بدین منظور استفاده نماییم. در غیر این صورت، لوله احتمالا دچار خوردگی شده و به سرعت از بین خواهد رفت.
مسألهٔ دیگر به غیر از ماهیت سیال، فشار و دمای کاری است. در این حالت نیز مقاومت لوله های مختلفی که ساخته شده اند، در برابر ماکزیمم فشار و دمای قابل تحمل، مختلف خواهد بود. متأسفانه در این قیاس، لوله های درزدار محدودیت بیش تری نسبت به لوله های مانیسمان خواهند داشت. یعنی از لوله های درزدار برای کاربردهای دما و فشار بالای سیالات، نمی توانیم استفاده کنیم. علت این امر، وجود درز جوش و احتمال شکستگی لوله از آن نقطه در صورت اعمال فشار بالا به آن می باشد.
با توجه به جنس و نوع فرایند ساخت لوله های درزدار، بیش ترین کاربرد این لوله ها در:
- اجرای لوله کشی برای انتقال آب و نفت و گاز (با فشار پایین)
- اجرای لوله کشی به منظور راه اندازی تأسیسات ساختمانی نظیر آبگرمکن، شوفاژ و …
- اجرای لوله کشی های فاضلابی
- ساخت و تولید قطعات صنعتی (مانند اتصالات درزدار و …)
- به کار گیری لوله های درزدار برای صنایع کشتی سازی
- ساخت جک و شاسی در صنعت خودرو سازی
- به کار گیری لوله های درزدار در صنعت معدن برای تونل سازی و …
- ساخت پروفیل و قوطی
- ساخت داربست
- ساخت حفاظ امنیتی
خواهد بود. هر کدام از موارد یاد شده، بسته به ماهیت سیال، جنس خاصی از لوله های درزدار را می طلبد. این مورد می تواند از لوله های درزدار سیاه (ساخته شده از ورق سیاه) و لوله گالوانیزه استفاده کند. هم چنین ضخامت و ابعاد مختلف از این لوله ها در موارد مختلف قابل استفاده خواهد بود.